Emerytury górnicze są szczególnym rodzajem świadczeń emerytalnych, które przysługują osobom spełniającym określone przepisami kryteria ich przyznawania. Są to świadczenia korzystniejsze w relacji do zwykłych emerytur jeżeli chodzi np. o wiek uprawnionego ale ubiegać się o nie mogą z kolei tylko te osoby, które spełniają ściśle określone warunki tj. wykonywały pracę górniczą (co do zasady pod ziemią) lub pracę równorzędną z pracą górniczą, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyróżnia co do zasady następujące rodzaje emerytur górniczych:
– emerytury w obniżonym ale określonym wieku,
– emerytury przysługujące bez względu na wiek.
Ponadto wciąż warunki przyznania tych świadczeń są zróżnicowane ze względu na datę urodzenia tj. inne muszą spełniać osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r., a nieco inne urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r.
Precyzyjniej rzecz ujmując emerytura w obniżonym wieku (niezależnie od samej daty urodzenia uprawnionego) przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1)ukończył 55 lat życia;
2)ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej wyraźnie w treści przepisów powołanej ustawy,
3)nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
Z tym, że jeżeli okres pracy górniczej wynosi minimum 15 lat przy łącznym okresie – co najmniej 20 lat dla kobiet, a dla mężczyzn co najmniej 25 lat – pracy górniczej i równorzędnej wiek emerytalny wynosi już tylko 50 lat.
Bez względu na wiek górnika z kolei oraz niezależnie od zajmowanego przezeń stanowiska emerytura przysługuje w razie wykonywania pracy górniczej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 25 lat.
Natomiast jeżeli chodzi o emerytury dla górników urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., to mogą oni skorzystać z tego świadczenia w dwóch przypadkach tj.
– mogą przejść na zwykłą emeryturę w wieku obniżonym o 6 miesięcy za każdy rok pracy górniczej pod ziemią albo pracy górniczej na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki (art. 39 ustawy) jeżeli legitymując się okresem co najmniej 5 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki,
– mogą przejść na emeryturę jeżeli osiągnęli wiek 55 lat – kobieta i 60 lat mężczyzna i posiadają odpowiednio 20 czy 25 -letni okres pracy, w tym min. przez 15 lat wykonywali następujące prace: prace pod ziemią, wydobywanie odkrywkowe węgla brunatnego, piasku podsadzkowego, anhydrytu i gipsu, wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu, prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody, przeróbka mechaniczna węgla, produkcja brykietów z węgla, prace na oddziałach prażalni łupków lub prace na zwałowiskach górniczych, hutniczych i elektrociepłowniczych.
W przypadku natomiast osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. przysługuje im prawo do emerytur na warunkach określonych powyżej ale dodatkowym warunkiem jest tu spełnienie wszystkich przesłanek ich nabycia do końca 2008 r. i nieprzystąpienia do OFE albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.
Przy tej okazji nadmienić należy, że na podstawie powołanej ustawy z 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy – Karta Nauczyciela uchylone zostały wcześniejsze przepisy regulujące prawo do emerytur górniczych. Aczkolwiek art. 3 ust 1 tejże ustawy stanowi, że osobom, które do dnia 31 grudnia 2008 r. spełniły warunki do emerytury górniczej określone w art. 34 lub w art. 48-49 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r., przysługuje górnicza emerytura na warunkach określonych w tych przepisach. Art. 34 dotyczył osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 i zawierał podobne warunki jakie przewiduje ustawa o emeryturach i rentach z FUS w aktualnym brzmieniu, natomiast art. 48 dotyczył z kolei górników urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r.
Nie jest moją intencją cytowanie tych przepisów, a jedynie zwrócenie uwagi na dodatkowy, często bardzo istotny fakt – mianowicie, że w wyniku nowelizacji wykreślony został przy okazji art. 38 ustawy który stanowił, że za okresy zaliczalne do pracy górniczej uważa się okresy wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 4-8, ust. 2 pkt 2, 3, 5-8 oraz w art. 7 pkt 1-7, 9 i 12, z tym że przez zatrudnienie, o którym mowa w tych przepisach, uważa się pracę górniczą oraz pracę równorzędną z pracą górniczą określone w art. 36 ust. 1 lub ust. 3, wykonywane co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. Poprzednio zatem zaliczeniu do pracy górniczej mogły być takie okresy jak np. okresy pobierania renty, okresy urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, co w sposób oczywisty było bardzo korzystne dla wielu ubiegających się o przyznanie emerytury w tym trybie. Od 1 stycznia 2007 r. obowiązuje zamiast tego regulacja art. 50c, w którym odmiennie niż do dnia nowelizacji ustawy, zdefiniowane zostały okresy pracy górniczej (art. 50c ust. 1) i okresy równorzędne z pracą górniczą (art. 50c ust. 2), a ponadto w ustawie emerytalnej nie występują już okresy zaliczalne do pracy górniczej. Dobitnie podkreślił to Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 26 lutego 2015 r., sygn.akt III AUa 507/14 stanowiąc, iż „po nowelizacji ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonanej ustawą z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1397) – wobec skreślenia dawnego art. 38 u.e.r.f.u.s. i braku jego odpowiednika w przepisach Rozdziału 3a Działu II ustawy, nie ma obecnie możliwości uwzględniania w wymaganym stażu pracy uprawniającym do emerytury górniczej tzw. okresów zaliczalnych do pracy górniczej, jakimi były wymienione w art. 38 okresy składkowe z art. 6 ust. 1 pkt 4-8, ust. 2 pkt 2, 3 i 5-8 oraz okresy nieskładkowe z art. 7 pkt 1-7, 9 i 12”. Oznacza to ni mniej nie więcej to, że obecnie osoby ubiegające się o emeryturę górniczą bez względu na wiek będą mogły doliczyć do okresów pracy górniczej wyłącznie okresy:
– niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne,
-czasowego oddelegowania pracowników, o których mowa w art. 50c ust. 1 pkt 6, do zawodowego pogotowia ratowniczego w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu, w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w podobnej sprawie zapraszam do skorzystania z usług mojej Kancelarii. Szczegóły (koszt, zakres i termin realizacji usługi) można ustalić telefonicznie pod nr.: 694 433 846 w godzinach 07.00-20.00 lub za pośrednictwem e-mail: kancelaria@katarzynasiwiec.pl
Przeczytaj także
Przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym przewidują możliwość nakładania kar pieniężnych o charakterze administracyjnym. Kary te nakładane są za różnorakie naruszenia obowiązków lub warunków wykonywania transportu na kierującego pojazdem, osobę zarządzającą przedsiębiorstwem lub osobę zarządzająca transportem w przedsiębiorstwie, względnie każdą inną osobę wykonującą…