Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych w 2025

Ostatnio wiele osób zaskoczyły zapowiedzi, że Ministerstwo Finansów prowadzi prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy
o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, w ramach którego miałyby być wprowadzone zamiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych. Na czym te zmiany miałyby polegać i czym są motywowane przeczytacie Państwo poniżej.

Jak jest opodatkowana fundacja rodzinna

Podatek od spadków i darowizn

Podatkowi od spadków i darowizn nie podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych:

• będących przedmiotem świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust 2 ustawy o fundacji rodzinnej (mogą to być środki pieniężne rzeczy lub prawa przeniesione na beneficjenta lub oddane mu do korzystania) oraz
• stanowiących mienie otrzymane w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej albo fundacji rodzinnej w organizacji.

Niezależnie zatem czy chodzi o środki wypłacane przez istniejącą fundację czy o mienie pozostałe po jej likwidacji przekazanie rzeczy bądź prawa beneficjentowi nie rodzi obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Podatek CIT

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych fundacja rodzinna jest zwolniona od opodatkowania. Zwolnienie to nie dotyczy jednakże trzech grup, przekazanych lub postawionych do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio, świadczeń:

• składników majątkowych, w tym takich jak środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów
• mienia przekazywanego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
• świadczenia w postaci ukrytych zysków takich jak np. odsetki od udzielonej fundacji pożyczki, darowizny lub inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia przekazane beneficjentom, fundatorom, podmiotom powiązanym.

W takich przypadkach fundacja musi te świadczenia opodatkować. Podatek dochodowy wynosi w takiej sytuacji 15% podstawy opodatkowania. Podstawę opodatkowania stanowi przychód odpowiadający wartości przekazanego świadczenia lub mienia przekazanego w związku z jej rozwiązaniem.

Aczkolwiek fundacja może być opodatkowana także stawką 25 %. Będzie tak wówczas gdy będzie uzyskiwała przychody z działalności gospodarczej inna niż dozwolona. Przypomnijmy, że fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w 8 kategoriach m.in. w zakresie zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia, najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie, przystępowania do spółek handlowych, nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze, udzielania pożyczek.
Nadmienię tylko, że najem krótkoterminowy jest dość kontrowersyjny ponieważ zdaniem organów skarbowych nie korzysta on ze zwolnienia podatkowego ( tak interpretacja w sprawie 0111-KDIB1-1.4010.357.2024.1.BS). Inne zdanie miewają jednak sądy, w tym np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, który wydał precedensowy wyrok w sprawie sygn. akt I SA/Gd 219/24 uznając, że najem krótkoterminowy zwolnieniem jest objęty.

Podatek PIT

Wypłata świadczenia dla beneficjenta jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych (dotyczy to także mienia przekazywanego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej).
Takie przekazanie podlega – co do zasady – opodatkowaniu podatkiem według stawki 10% lub 15% osiągniętego przychodu. Stawka podatku zależy od tego w jakiej relacji pozostaje beneficjent z fundatorem:

• jeśli osoba jest zaliczona do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn względem fundatora stosowana jest stawka 10%,
• jeśli jest osobą, która nie kwalifikuje się do tej kategorii – stawka podatku wynosi 15%.

Aczkolwiek, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody otrzymane przez fundatora bądź beneficjentów zaliczanych do tzw. „grupy zero” w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn są objęte zwolnieniem podatkowym.

Możliwe zmiany opodatkowania fundacji rodzinnych

Ministerstwo ogłosiło, że pracuje nad projektem, w którym mają być wprowadzone zmiany uszczelniające regulacje dotyczące opodatkowania fundacji rodzinnej, albowiem wielu podatników wykorzystuje fundacje do optymalizacji podatkowych, a także chce objąć wypłaty tzw. daniną solidarnościową. Zacznijmy zatem od początku.

Po pierwsze Minister wspomniał o opodatkowaniu otrzymywanych przez fundację dochodów z tytułu najmu czy dzierżawy podobnie jak ma to miejsce w innych przypadkach.

Po drugie ustawa miałaby zaostrzyć skutki prowadzenia przez fundacje działalności gospodarczej niedozwolonej czyli innej niż ta, o której wyżej pisałam. Obecnie jest to podwyższona stawka CIT, a miałaby być możliwość rozwiązania fundacji przez sąd.

Po trzecie fiskus przyjmuje, że  udziały fundacji w transparentnej podatkowo spółce nie wpisują się w zakres dozwolonej działalności prowadzonej przez fundację rodzinną o jakiej mowa w art. 5 ustawy o fundacjach rodzinnych, dlatego też dochody takie są opodatkowane stawką 25 % ( patrz interpretacja 0111-KDIB1-2.4010.506.2023.2.AW) i Ministerstwo chce to wyraźnie wpisać
w ustawę.

Kolejna zapowiadana zmiana to objęcie fundacji rodzinnych przepisami o zagranicznej jednostce kontrolowanej (CFC).

Bardzo kontrowersyjną zmianą jest projektowane opodatkowanie stawką 19-proc. podatku sprzedaży majątku przez fundację rodzinną, jeśli sprzedaż nastąpiłaby przed upływem 15 lat od nabycia. Dopiero sprzedaż po tym czasie miałaby być zwolniona z podatku CIT. Podatek CIT mógłby być odliczony od podatku należnego przy wypłacie świadczeń dla beneficjentów. Innymi słowy fundacje musiałby w momencie sprzedaży zapłacić 19 % podatku, a dopiero wówczas gdy transferowałyby te środki do beneficjentów będą mogły odliczyć ten podatek od 15 % należnego z tego tytułu podatku. Przypominam, że na ten moment fundacja przy zbyciu majątku nie płaci podatku, ten jest płacony dopiero w chwili wypłaty środków beneficjentom. Jak tłumaczą projektodawcy ma to przeciwdziałać zjawisku wnoszenia do fundacji rodzinnej majątku, a następnie szybkiemu jego zbyciu z wykorzystaniem korzystniejszych regulacji podatkowych.
Ostatnia zmiana ma dotyczyć daniny solidarnościowej i opiszę ją poniżej.

Danina solidarnościowa

Na ten moment przepisy nie przewidują daniny solidarnościowej od świadczeń wypłacanych na rzecz beneficjentów. Projekt ma to zmienić. Dotknie to tych, którzy są w grupie „zero” i od wypłaty świadczeń nie płacą podatku dochodowego ale będę już mogli zapłacić daninę solidarnościową. Przypomnę, iż daninę solidarnościową płaci podatnik uzyskujący dochody powyżej 1 000 000,00 zł. Wynosi ona 4% podatek od nadwyżki dochodów ponad 1 000 000,00 zł. Danina ta nie stanowi kosztów uzyskania przychodów.
Daninie solidarnościowej podlegają:

• wszystkie dochody objęte skalą podatkową, z jakiegokolwiek tytułu,
• zyski kapitałowe opodatkowane stawką 19%,
• dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowane podatkiem liniowym według stawki 19%,
• dochody z zagranicznej jednostki kontrolowanej opodatkowane stawką 19%,

Kwota daniny powinna zostać samodzielnie obliczona oraz wykazana w deklaracji. Deklaracja ta podlega złożeniu w terminie do 30 kwietnia roku kalendarzowego w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika (rezydenta RP ) w ostatnim dniu roku podatkowego. Katalog ten mają poszerzyć beneficjenci fundacji.

Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych miałyby wejść w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.