Jedną z możliwych form prowadzenia działalności gospodarczej jest spółka komandytowa. Kto powinien rozważyć prowadzenie działalności w tej formie, jakie są wady i zalety spółki komandytowej omówię Państwu w niniejszym wpisie.
Czym jest spółka komandytowa?
Zacznę od wyjaśnienia czym w ogóle jest spółka komandytowa, co ją wyróżnia na gruncie spółek osobowych bo taką właśnie spółką jest spółka komandytowa i gdzie szukać przepisów regulujących ten typ prowadzenia działalności gospodarczej.
Definicja i podstawa prawna (Kodeks spółek handlowych)
Spółka komandytowa została uregulowana w art. 102 i nast. Kodeksu spółek handlowych. Oczywiście przepisy dotyczącej jej funkcjonowania znajdziemy także w innych aktach prawnych np. ustawach podatkowych. W myśl przywołanego przepisu spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Spółka komandytowa ma zdolność prawną, gdyż jest podmiotem prawa, ma zdolność do czynności prawnych a zatem może nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, oraz zaciągać zobowiązania oraz ma zdolność sądową czyli może pozywać i być pozywaną.
Co bardzo ważne i unikatowe dla tej spółki w spółce komandytowej mamy dwa typy wspólników: komplementariusza i komandytariusza. Dotyczy to wszystkich faz związanych z istnieniem spółki: tworzenia, działania i likwidacji spółki. Co bardzo ważne, nie można być jednocześnie komplementariuszem i komandytariuszem w tej samej spółce.
Charakterystyka spółki komandytowej na tle innych spółek
Jak już wyżej wspomniałam, w spółce muszą być zawsze dwa rodzaje wspólników, komplementariusze i komandytariusze, którzy odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób zróżnicowany. Odpowiedzialność komplementariusza jest odpowiedzialnością osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną. Odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej. To różni ją np. od spółki jawnej.
Spółka komandytowa, inaczej niż np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być jednoosobowa. Z kolei od spółki partnerskiej różni ją to, że nie ma ograniczeń podmiotowych co do tego kto może być wspólnikiem, nie musi to być ktoś kto wykonuje dany zawód czy też ma określoną formę prawną.
Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, a więc inaczej niż w przypadku spółki jawnej chociażby. Należy jednak pamiętać, że przepisy pozwalają aby umowa spółki komandytowej, tak jak innych spółek zresztą, była zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy.
Od 1 stycznia 2021 r. spółka komandytowa przestała być transparentna podatkowo, a więc w zakresie podatku dochodowego zbliżyła się do spółki z o.o. czy akcyjnej.
Struktura organizacyjna spółki komandytowej
Poniżej opiszę Państwu strukturę organizacyjną spółki komandytowej uwzględniając odmienne role obu typów wspólników, a więc tak komplementariusza, jak i komandytariusza.
Rola i prawa komplementariusza
Komplementariusze są przede wszystkim wspólnikami zarządzającymi spółki. Co do zasady, dysponują wyłącznością w zakresie prowadzenia spraw spółki. Prowadzenie spraw spółki komandytowej może być co prawda powierzone osobom trzecim, lecz nie z wyłączeniem wspólników.
Kwestia reprezentacji także jest domeną komplementariuszy. Art. 117 k.s.h. wyraźnie wskazuje bowiem, że spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, będąca komplementariuszem w spółce komandytowej, może składać oświadczenia woli w imieniu spółki komandytowej przez prokurenta lub ustanowionego przez niego pełnomocnika (tak SN w postanowieniu z 29.06.2016 r., III CSK 17/16).
Oczywiście co istotne z punktu widzenia działalności gospodarczej komplementariusza ma prawo do udziału w zyskach spółki proporcjonalnie do udziałów.
Rola i prawa komandytariusza
Zasadą jest, że komandytariusz nie prowadzi spraw spółki i nie reprezentuje jej na zewnątrz. Stosownie jednak do brzmienia art. 118 § 1 k.s.h. komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Warto jednak podkreślić, iż zakres umocowania komplementariuszy niewyłączonych od reprezentacji jest zawsze szerszy od zakresu możliwego umocowania komandytariusza działającego jako pełnomocnik, a nawet prokurent. Komandytariusz nie może zbyć, oddać do czasowego korzystania przedsiębiorstwa, jak również zbyć i obciążyć nieruchomości, a także udzielić prokury.
Komandytariusz ma zagwarantowane ustawą prawo żądania odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądania ksiąg i dokumentów w celu sprawdzenia jego rzetelności. Naturalnie komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki.
Zakres odpowiedzialności wspólników
Bardzo ważną różnica, o czym już wspominałam, jest to w jaki sposób wspólnicy spółki komandytowej odpowiadają za zobowiązania spółki.
Komplementariusze odpowiadają jak wspólnicy spółki jawnej tj. ich odpowiedzialność majątkiem prywatnym jest nieograniczona. Odpowiedzialność nieograniczona oznacza, że nie można ograniczyć w stosunkach zewnętrznych odpowiedzialności wspólnika, odnoszącej się do majątku osobistego, za zobowiązania spółki. Trzeba jednak wiedzieć, że komplementariusz w spółce komandytowej odpowiada wprawdzie za jej zobowiązania całym swoim majątkiem, ale jest to jednak odpowiedzialność subsydiarna. Obowiązek zapłaty przez komplementariusza powstałby dopiero, gdyby okazało się, że nie można uzyskać zaspokojenia z majątku spółki komandytowej.
Z kolei odpowiedzialność komandytariusza jest odpowiedzialnością ograniczoną do sumy komandytowej. Podkreślić jednak należy, iż w przypadku wniesienia do spółki wkładu przez komandytariusza (ale nie komplementariusza) zmniejsza się odpowiedzialność z sumy komandytowej. Możliwe jest rozwiązanie, w którym komandytariusz nie będzie w ogóle ponosił odpowiedzialności. Z drugiej zaś strony przepisy przewidują możliwość rozszerzenia tej odpowiedzialności. Będzie tak. np. w sytuacji zamieszczenia nazwiska komandytariusza w firmie spółki, przystąpienia do spółki w charakterze komandytariusza, uzyskania statusu komplementariusza przez dotychczasowego komandytariusza czy też podjęcia czynności reprezentacyjnych przez komandytariusza bez ujawnienia pełnomocnictwa lub z przekroczeniem granic umocowania, albo działanie bez umocowania.
Opodatkowanie spółki komandytowej
Jak w każdym typie działalności, tak i w przypadku spółki komandytowej, kwestie podatkowe odgrywają dość istotną rolę przy wyborze tej formy prowadzenia działalności gospodarczej dlatego nie mogę o nich Państwu nie napisać.
Zmiany po 2021 roku – objęcie CIT
Od 1 stycznia 2021 r. w związku ze zmianą wprowadzoną w art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy CIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych podlegają spółki komandytowe. Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. Spółka komandytowa płaci podatek od osiągniętego dochodu, a wynosi on 19% podstawy lub 9% podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych w przypadku tzw. małych podatników. Przypomnę w tym miejscu, że za małych podatników uznaje się podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2.000.000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.
Opodatkowanie wspólników – PIT i CIT
Poza spółką opodatkowani są także wspólnicy spółki komandytowej. Wspólnikami mogą być osoby fizyczne – podatnicy PIT oraz osoby prawne – podatnicy CIT.
Na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych za przychody z udziału w zyskach osób prawnych uznaje się przychody z udziału w zyskach spółki komandytowej, stosowanie do treści art. 7b ust. 1 pkt 1 lit a ustawy CIT. Z kolei w myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy PIT za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z tego udziału.
Wyjaśnię Państwu teraz jak jest opodatkowany dochód komplementariusza. Otóż, opodatkowanie odbywa się na zasadach art. 22 ust. 1a-1e ustawy CIT, a zatem zryczałtowany podatek od przychodów uzyskiwanych przez komplementariusza z tytułu udziału w zyskach spółki komandytowej pomniejsza się o kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku tej spółki i podatku należnego od dochodu tej spółki, obliczonego zgodnie z 19 ustawy za rok podatkowy, z którego przychód z tytułu udziału w zysku został uzyskany. Jednocześnie kwota pomniejszenia podatku nie może przekroczyć kwoty podatku obliczonego od przychodów z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Jeżeli komplementariusz jest osobą fizyczną to stosowanie do brzmienia art. 30a ustawy PIT od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się wówczas 19% zryczałtowany podatek dochodowy.
Dochody komandytariuszy kwalifikujemy tak samo ale mogą oni skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania części przychodów. Zwolnienie to przysługuje zarówno wtedy, gdy komandytariuszem jest osoba fizyczna, jak i wtedy, gdy jest nim osoba prawna. W przypadku komandytariuszy będących osobami fizycznymi wynika ono z brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 51a ustawy PIT, a w przypadku komandytariuszy będących osobami prawnymi z art. 22 ust.4e ustawy CIT. Zgodnie z tymi przepisami, zwalnia się od podatku dochodowego:
- kwotę stanowiącą 50% przychodów uzyskanych przez komandytariusza z tytułu udziału w zyskach w spółce komandytowej mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- nie więcej jednak niż 60 000 zł w roku podatkowym – odrębnie z tytułu udziału w zyskach w każdej takiej spółce komandytowej, w której podatnik jest komandytariuszem.
Możliwości optymalizacji podatkowej
Podatek w spółce komandytowej można zoptymalizować poprzez wybór opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek, tj. tzw. estońskiego CIT. Rozwiązanie to pozwala spółkom komandytowym odroczyć płatność podatku do momentu wypłaty zysków. Aby jednak móc wybrać estoński CIT spółka komandytowa musi spełniać określone przepisami wymagania.
Zalety spółki komandytowej
Poniżej w telegraficznym skrócie przedstawię Państwu największe zalety spółki komandytowej.
Ograniczona odpowiedzialność komandytariusza
Na wagę złota jest na pewno to, że część wspólników – komandytariuszy odpowiada tylko do wysokości sumy komandytowej, którą w dodatku można określić w umowie dość dowolnie. Wystarczy natomiast wniesienie przez niego wkładów do spółki aby tę odpowiedzialność o wartość wkładu właśnie ograniczyć, a nawet wyzerować.
Elastyczność w kształtowaniu umowy spółki
Wspólnicy mogę w wielu kwestiach dowolnie ukształtować treść umowy. W zasadzie jedyną rzeczą, której zupełnie zmienić nie mogą to nie wolno im wyłączyć odpowiedzialności komplementariuszy wobec osób trzecich, wyłączyć komplementariuszy od zarządzania spółką i reprezentacji jej na zewnątrz. Reszta zapisów umowy spółki jest zależna, co do zasady, od woli wspólników.
Możliwość pozyskania inwestora pasywnego
Spółka komandytowa bardzo dobrze sprawdza się w sytuacji gdy jeden ze wspólników chce jedynie zainwestować posiadany kapitał. Wnosi on wkład do spółki jako komandytariusz, zaś komplementariusz – człowiek z pomysłem i chęcią prowadzenia spraw spółki zajmuje się jej interesami umożliwiając inwestorowi pasywnemu czerpanie zysków z tytułu wniesionego kapitału.
Reprezentacja spółki przez komplementariusza
Spółki co do zasady nie reprezentują komandytariusze, reprezentacja została przez ustawodawcę powierzona komplementariuszom. Osoba trzecia podpisująca umowę ze spółką komandytową ma zatem jasność, że potrzebuje na umowie podpisu komplementariusza właśnie.
W niektórych przypadkach korzystniejsze rozliczenia podatkowe
Spółka komandytowa pozwala na osiągnięcie lepszych korzyści finansowych niż np. spółka z o.o. Obie są co prawda podwójnie opodatkowane ale w spółce komandytowej istnieje możliwość zwolnienia z opodatkowania 50% przychodów uzyskanych przez komandytariusza, nie więcej jednak niż 60.000 zł rocznie.
Wady spółki komandytowej
Napiszę kilka słów o słabych stronach spółki komandytowej bo takie też są, zwłaszcza po zmianach wprowadzonych w 2021 roku. Dobrze o nich też wiedzieć.
Podwójne opodatkowanie po zmianach w CIT
Już o tym wcześniej wspomniałam więc tylko powtórzę, że obecnie spółka komandytowa podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, a dodatkowo opodatkowani są jej wspólnicy. W ten sposób, podobnie jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka ta jest opodatkowana podwójnie.
Obowiązek prowadzenia pełnej księgowości
Zgodnie z ustawą o rachunkowości spółki komandytowe zawsze muszą prowadzić pełną księgowość. Nie ma do nich zastosowania przepis, zgodnie z którym obowiązek ten ciąży wówczas gdy przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 500 000 euro.
Koszty i formalności założenia oraz prowadzenia
W zależności od tego jak tworzymy spółkę czy w zwykłym trybie czy przez system S24 koszt założenia spółki będzie inny. W przypadku gdy robimy to w tradycyjny sposób łączny koszt opłat sądowych to 600 zł (500 zł za rejestrację i 100 zł za ogłoszenie) i oczywiście koszt taksy notarialnej, w systemie elektronicznym opłata wynosi 250 zł plus koszt ogłoszenia. Dodatkowo musimy przygotować się na podatek PCC od wniesionych do spółki wkładów w wysokości 0,5%.
Koszt prowadzenia musi uwzględniać minimum koszt prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Ryzyko dla komplementariusza – pełna odpowiedzialność
Z pewnością gdy mówimy o wadach spółki komandytowej nie sposób nie wspomnieć o odpowiedzialności komplementariusza, który odpowiada w sposób nieograniczony za zobowiązania spółki. Odpowiada jak wspólnik spółki jawnej.
Mniejsza popularność w porównaniu ze spółką z o.o.
Spółka komandytowa do czasu zmian podatkowych była bardzo popularna. Gdy stała się podatnikiem CIT znacznie spadła jej atrakcyjność choć – jak wspomniałam wyżej – pewne ciekawe rozwiązania podatkowe wciąż istnieją. Pomimo, że zarówno spółka komandytowa jak i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest podwójnie opodatkowana, to zdecydowanie ta druga jest bardziej popularna.
Spółka komandytowa a inne formy działalności
Poniżej zestawię Państwu spółkę komandytową z innymi często zakładanymi spółkami czyli spółką jawną i spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.
Spółka komandytowa vs spółka jawna
Ewidentną różnicą jest występowanie w spółce komandytowej dwóch typów wspólników, w tym jednego z ograniczoną odpowiedzialnością czyli komandytariusza, który odpowiada do wysokości sumy komandytowej za zobowiązania spółki. Tego rozwiązania w spółce jawnej nie znajdziemy, w spółce jawnej, stosownie do brzmienia art. 22 § 2 k.s.h. każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Jeżeli decydujemy się na założenie spółki w tradycyjnej formie to umowa spółki komandytowej musi mieć formę notarialną a umowa spółki jawnej zwykłą formę pisemną. Poza tym w spółce jawnej każdy wspólnik, co do zasady jest wspólnikiem zarządzającym spółką i prowadzącym jej sprawy podczas gdy w spółce komandytowej jest nim komplementariusz.
Spółka komandytowa vs spółka z o.o.
Różnic pomiędzy spółkami z o.o. i komandytową jest wiele. Począwszy od odpowiedzialności za zobowiązania (w spółce z o.o. wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki tylko wniesionymi wkładami), po zarządzanie – w spółce komandytowej robią to komplementariusze a w spółce z o.o. zarząd, po kwestie kapitałowe. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością minimum kapitałowe to 5.000 zł, w spółce komandytowej nie ma określonej jego wysokości. Ponadto wspólnicy wieloosobowej sp. z o.o. nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu bycia wspólnikiem takiej spółki, wspólnicy spółki komandytowej już tak.
Kiedy warto wybrać spółkę komandytową?
Spółka komandytowa jest spółką osobową, co do zasady prostszą w założeniu i prowadzeniu, a nawet likwidacji. Jeżeli zakładamy np. że działalność w spółce będziemy prowadzi tylko przez jakiś określony czas to lepszym wyborem wydaje się być spółka komandytowa ponieważ tę można rozwiązać bez likwidacji, a więc szybciej i prościej.
Warto ją wybrać gdy chcemy aby majątek części wspólników – komandytariuszy był chroniony. Spółka ta będzie dobra wówczas gdy chcemy mieć możliwość opłacania zryczałtowanej składki zdrowotnej, a więc w wysokości niezależnej od przychodów i jeżeli chcemy uniknąć daniny solidarnościowej przy wysokich dochodach.
Dla kogo spółka komandytowa będzie dobrym wyborem?
Spółka komandytowa, jak każda inna, dla jednych będzie atrakcyjną formą prowadzenia działalności, a dla innych niekoniecznie. Przenalizujmy zatem dla kogo będzie ona atrakcyjną alternatywą.
Typowe zastosowania w praktyce
Spółka ta jest wykorzystywana tam gdzie istnieje potrzeba zapewnienia rozwiązania, w którym tylko część wspólników będzie spółką zarządzać. Ten typ spółki sprawdzi się najczęściej wówczas gdy jedni wspólnicy inwestują środki ale nie chcą codziennie angażować się w jej sprawy, licząc jedynie na zyski, zaś drudzy nie posiadając odpowiedniego kapitały mają potencjał intelektualny aby taką spółką zarządzać.
Na pewno sprawdzi się tam gdzie jest potrzeba ochrony interesów majątkowych wspólników zwłaszcza przy rozwiązaniu, w którym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Najważniejsze zalety i wady w pigułce
Wśród zalet spółki komandytowej wymieniłabym:
- ograniczoną, a czasem wprost zerową odpowiedzialność komandytariusza,
- zryczałtowaną składkę zdrowotną,
- brak daniny solidarnościowej przy dochodzie przekraczającym 1 mln zł,
- brak wymogu posiadania minimalnego kapitału,
- możliwość pomniejszenia podatku dochodowego komplementariusza o zapłacony CIT przez spółkę.
Wadą spółki komandytowe jest na pewno:
- podwójne opodatkowanie spółki komandytowej – na poziomie spółki i wspólników,
- konieczność prowadzenia pełnej, a więc droższej księgowości.
