Kiedy spadkobierca składa zeznanie na druku SD-Z2, a kiedy na druku SD-3

Ustawodawca przewidział dwa rodzaje zeznań podatkowych jakie mogą składać podatnicy w związku z dziedziczeniem. Dokładniej, są to zeznania składane na druku SD-3 lub na druku SD-Z2. Wybór właściwego formularza zależy albo od stopnia pokrewieństwa podatnika ze spadkodawcą albo od innych okoliczności jak data nabycia spadku.

Druk SD-Z2

Przedmiotowe zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (druk SD-Z2) składa wąska grupa podatników, a dokładniej – małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierbi, rodzeństwo spadkodawcy oraz jego ojczym i macocha spadkodawcy. Do grupy tej ustawodawca nie zaliczył natomiast teściów oraz zięcia czy synowej (patrz 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Zasady składania zeznania podatkowego na druku SD-Z2

Złożenie przedmiotowego zeznania ma rację bytu tylko jeżeli podatnik złoży je w ustawowym terminie tj. nie później niż w ciągu 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub 6 miesięcy od zarejestrowania przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. Tylko bowiem złożenie zeznania w tym terminie skutkuje zwolnieniem nabycia rzeczy/prawa z podatku od spadków i darowizn.
Termin ten jest terminem materialnoprawnym, a zatem w przypadku jego uchybienia nie podlega on przywróceniu (por. np. wyrok WSA w Łodzi z dnia 12 sierpnia 2020 r., sygn.akt I SA/Łd 264/20). Konsekwencją powyższego jest to, że podatnik w razie niezachowania terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na druku SD-Z2 traci możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, a w rezultacie, stosownie do brzmienia art. 4a ust 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nabycie przez niego rzeczy i praw podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Podatnicy, którzy poinformowali Urząd Skarbowy o nabyciu rzeczy i praw w drodze dziedziczenia w powyższym terminie ale nie uczynili tego z użyciem ustawowego druku zgłoszenia nie tracą z tego powodu prawa do zwolnienia od podatku. Jak bowiem podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 6 lipca 2016 r., wydanym w sprawie o syg.akt VIII SA/Wa 869/15 „ani ustawa, ani nawet to rozporządzenie nie przewiduje żadnych skutków dotyczących wadliwości wypełnienia formularza, ani procedur zmierzających do usunięcia tych wad. Formularz nie pełni też roli deklaracji podatkowej, a stanowi jedynie jeden z dowodów na spełnienie warunków do zwolnienia od podatku. Dlatego też dokonane zgłoszenia darowizny w innej formie niż na dokonanym formularzu, nie może przesądzać o niespełnieniu warunków do uzyskania zwolnienia na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn”.
Podatnik, który dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie 6 miesięcy od daty zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia/uprawomocnienia się nabycia spadku również skorzysta ze zwolnienia o ile zgłosi nabycie naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu. Do regulacji tej może sięgnąć zarówno podatnik, który z przyczyn od siebie niezależnych nie wie o nabyciu spadku albo – co w praktyce występuje znacznie częściej – nie wie jaki faktycznie majątek był przedmiotem dziedziczenia. Tym samym składając zeznanie SD-Z2 po terminie podatnik musi uprawdopodobnić powzięcie wiedzy o nabyciu spadku/poszczególnych praw lub rzeczy po upływie ustawowego terminu.
Druki SD-Z2 dostępne są zarówno w urzędach skarbowych, jak również można je znaleźć na licznych stronach internetowych.
Pamiętać należy, że art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, a zatem zasady składania zeznania podatkowego SD-Z2 co do zasady dotyczą nabycia rzeczy i praw w drodze dziedziczenia po osobie zmarłej po dniu 1 stycznia 2007 r.

Zasady składania zeznania podatkowego na druku SD-3

Warunki składania deklaracji SD-3 określone zostały w art. 17 a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z tym przepisem podatnicy podatku są obowiązani złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, a więc w terminie miesiąca od daty nabycia spadku, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Data nabycia spadku jest zatem początkiem biegu terminu do złożenia zeznania. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Podatnikiem jest w omawianej sytuacji spadkobierca inny niż wymieniony w art. 4a ustawy bądź taki, który nie ma prawa zwolnienia z uwagi na niezłożenie deklaracji SD-Z2 w terminie.
Obowiązek złożenia deklaracji aktualizuje się dopiero w przypadku gdy wartość rynkowa nabytej rzeczy/praw przekracza kwotę wolną tj.
– 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
– 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
– 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Reasumując deklarację na druku SD-Z2 może złożyć ściśle określona grupa podatników i to wówczas gdy czyni to w ustawowym terminie. Co więcej, formularz SD-Z2 już na samym początku informuje podatników o tym kto może go złożyć. W pozostałych przypadkach podatnicy winny wybrać druk SD-3.