1. Strona główna
  2. /
  3. Prawo pracy
  4. /
  5. Odprawa emerytalna – co zainteresowany...

Odprawa emerytalna – co zainteresowany wiedzieć o niej powinien

Wiele osób pyta komu przysługuje odprawa emerytalna, a także o to ile ona dokładnie wynosi. Niniejszy wpis ma na celu wyjaśnienie komu przysługuje odprawa emerytalna, jakie przepisy/postanowienia regulują zasady jej przyznawania, a także czy przepisy „covidowe” wpływają na wysokość odprawy. Ponadto udzielam odpowiedzi na często zadawane pytanie odprawa emerytalna a ZUS.

Odprawa emerytalna

Odprawa emerytalna jest świadczeniem obowiązkowym, powszechnym i jednorazowym (nie dotyczy to sytuacji, gdy pracownik jest zatrudniony równolegle w większej ilości zakładów pracy), a zatem nie przysługuje ona pracownikowi, który wcześniej już otrzymał odprawę emerytalną np. od innego pracodawcy. Prawo do odprawy nie jest uzależnione od sposobu rozwiązania umowy o pracę ani od tego, która ze stron dokonuje jej rozwiązania. Nie zależy też od charakteru umowy (na czas określony czy na czas nie określony) ani od czasu trwania umowy. Nie jest też istotne czy pracownik ma przy tej okazji inne uprawnienia jak np. do innego rodzaju odprawy. I tak, pracownik, którego stanowisko pracy jest likwidowane ma prawo do odprawy. Odprawa emerytalna jest po prostu gratyfikacją za długoletnią pracę, tak jak np. nagroda jubileuszowa. Tu wyjaśniam przy okazji, że odprawa emerytalna po 40 latach pracy, o jaką jestem czasem pytana to nagroda jubileuszowa, a nie odprawa emerytalna, która też w pewnym sensie jest uzależniona od stażu pracy, ale stażu do emerytury, a nie okresu 5, 10 czy 40 lat pracy.

Odprawę emerytalną pracodawca powinien wypłacić w dniu ustania stosunku pracy. Nie można zrzec się prawa do świadczenia takiego jak odprawa emerytalna. Pracodawca musi ją wypłacić pracownikowi jeżeli spełnione są przesłanki do jej otrzymania.

Odprawa emerytalna dotyczy ogółu pracowników zatrudnionych, przyznawana jest na warunkach określonych w kodeksie pracy, a dla poszczególnych grup pracowników uregulowania znajdziemy także w ustawach szczególnych,  np. odprawa emerytalna nauczycieli doregulowana jest w ustawie Karta Nauczyciela, odprawa emerytalna pracowników samorządowych w ustawie o pracownikach samorządowych, te przepisy zawierają korzystniejsze uregulowania jeżeli chodzi o wysokość odprawy emerytalnej.

Odprawa emerytalna – kodeks pracy

Zgodnie z treścią art. 921 § 1 kodeksu pracy pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Odprawa emerytalna lub rentowa należy się pracownikowi w razie przejścia na emeryturę, niezależnie od rodzaju tej emerytury (a więc także np. w razie przejścia na emeryturę pomostową). W judykaturze wskazuje się, że związek między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury może mieć charakter przyczynowy, czasowy, czasowo-przyczynowy, a także funkcjonalny, który występuje wówczas gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje przed spełnieniem warunków uprawniających do emerytury, ale nabycie prawa do tego świadczenia i przyznanie świadczenia po ustaniu zatrudnienia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy.

Ile wynosi odprawa emerytalna w budżetówce i prywatnej firmie

Pracownicy mają zagwarantowane przez kodeks pracy prawo do otrzymania odprawy emerytalnej w wysokości miesięcznego wynagrodzenia. Przepisy branżowe są dla poszczególnych grup korzystniejsze. Przykładowo art. 87 Karty Nauczyciela stanowi, że nauczycielowi, który nie otrzymał odprawy dla nauczyciela mianowanego, odprawa emerytalna przysługuje w wysokości dwumiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy, a gdy przepracował w szkole ponad 20 lat – w wysokości trzykrotnego wynagrodzenia. Do wyższej odprawy mają prawo także pracownicy budżetówki. Odprawa emerytalna w budżetówce jest zależna od stażu pracy, a konkretnie wysokość odprawy emerytalnej w budżetówce wynosi od równowartości 2 do 6-miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Dobrą wiadomością jest to, że odprawa emerytalna w prywatnej firmie również może być wyższa ale tylko wówczas kiedy taką wyższą odprawę przewidują np. obowiązujące pracodawcę układy zbiorowe pracy czy regulaminy wynagradzania. Ile wynosi odprawa emerytalna w takim przypadku będzie wprost wynikało z zapisów aktów wewnątrzzakładowych.

Kiedy nie przysługuje odprawa emerytalna

Odprawa emerytalna nie przysługuje pracownikowi w razie przejścia na świadczenie przedemerytalne, a to dlatego, iż jego uzyskanie nie może być uznane za równoznaczne z przejściem na emeryturę. Szczęśliwie dla pracowników, Sąd Najwyższy zmienił zdanie jeżeli chodzi o brak prawa do odprawy w przypadku tzw. zwolnienia dyscyplinarnego. Mianowicie w wyroku z dnia 16 listopada 2000 r. (sygn.akt I PKN 81/00) uznał, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika z winy pracodawcy nie może być uznane za ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę wobec czego pracownikowi nie przysługuje odprawa emerytalna ale w uchwale (7) Sądu najwyższego z dnia 28 czerwca 2017 r. w sprawie III PZP 1/17 już czytamy, że „rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP nie wyklucza prawa pracownika samorządowego do jednorazowej odprawy emerytalnej”.

 

Odprawa emerytalna a ZUS

Przepisy prawa pracy nie zawierają wymogu, aby przechodzący na emeryturę pracownik musiał dokumentować swoje uprawnienia za pomocą decyzji ZUS o przyznaniu świadczenia emerytalnego. Najczęściej pracownik nabywa prawa emerytalne będąc w zatrudnieniu i wówczas dopiero dochodzi do rozwiązania z nim stosunku pracy. W takim przypadku zazwyczaj pracodawca jeszcze przed ustaniem stosunku pracy może zweryfikować uprawnienia emerytalne pracownika (np. na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych). Pracodawca nie musi zatem czekać z wypłatą odprawy emerytalnej na decyzję ZUS.

Tzw. tarcza 4.0 czyli ustawa z 19 czerwca 2020 r. zawiera niestety zapis w art. 15 gd, który pozwala pracodawcom obniżyć wysokość odprawy emerytalnej. Przepis ten mówi, że wysokość odprawy emerytalnej nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Proszę jednak pamiętać, że nie wszystkim i nie w każdym przypadku. W ostatnim czasie udało mi się wygrać przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie dla mojej klientki pełną, wyższą odprawę, stąd też sugeruję zawsze dobrze rozważyć stan faktyczny sprawy, zanim podejmą Państwo decyzję o rezygnacji z żądania wypłaty odprawy w pełnej wysokości.

Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w podobnej sprawie zapraszam do skorzystania z usług mojej Kancelarii. Szczegóły (koszt, zakres i termin realizacji usługi) można ustalić telefonicznie pod nr.: 694 433 846 w godzinach 07.00-20.00 lub za pośrednictwem e-mail: kancelaria@katarzynasiwiec.pl

    *Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych na warunkach określonych w podzakładce RODO

    Przeczytaj także

    23.09.2023.

    Wypadki przy pracy nie są rzadkością. Niektóre profesje są szczególnie na nie narażone. Mam tu na myśli np. budownictwo i kierowców zawodowych, ale wypadek może mieć miejsce tak naprawdę w każdej branży. Ten wpis wyjaśni Państwu co rozumiemy pod pojęciem „wypadek przy pracy” oraz jakie roszczenia ma pracownik w razie gdy ulegnie on wypadkowi. Wypadek przy pracy – definicja…

    16.10.2022.

    Zwolnienie dyscyplinarne to najmniej pożądana, z punktu widzenia pracownika, forma rozwiązania z nim umowy o pracę. Przyczyny rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem określa art. 52 § 1 kodeksu pracy. Tylko wówczas, gdy zaistnieje wina pracownika w postaci winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, jest możliwe dyscyplinarne zwolnienie pracownika, jak…

    17.09.2022.

    Zasiłek chorobowy może być pobierany zarówno w trakcie trwania ubezpieczenia, jak i po jego ustaniu. Od początku 2022 roku nastąpiło kilka bardzo ważnych zmian w zakresie okresu zasiłkowego, wysokości zasiłku czy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w kontekście prawa do zasiłku, o których będzie mowa niżej.   Zasiłek chorobowy Rozpocznę od ogólnych informacji…

    17.09.2022.

    Aktualizacja wpisu 08.08.2024 Obawiam się, że w związku z faktem, że przedsiębiorcy zmuszeni są ponosić coraz to większe koszty prowadzenia działalności gospodarczej, likwidacja stanowiska pracy ponownie może stać się przyczyną wypowiedzeń umów o pracę. Po wielu latach, znów zaczynam spotykać się z taką właśnie podstawą wręczanego pracownikom wypowiedzenia, dlatego…

    21.06.2022.

    W czasach epidemii popularna stała się praca zdalna, w tym praca zdalna za granicą, wcześniej była ona raczej rzadkością. Obecnie wciąż duża część pracowników, którzy mogą wykonywać swoje obowiązki np. przy użyciu komputera, korzysta z tej możliwości i wykonuje ją w innym kraju niż Polska. Dlatego też postanowiłam, przynajmniej częściowo,…

    12.06.2022.

    Niejednokrotnie problematyczne dla zainteresowanych staje się to czy w konkretnych okolicznościach faktycznych ma miejsce oddelegowanie pracownika czy też np. kilkutygodniowy wyjazd tego pracownika to jednak jego podróż służbowa. Powodem tego jest głównie fakt, że polski ustawodawca nie zdefiniował pojęcia oddelegowania pracownika, poprzestając jedynie na umieszczeniu w systemie prawa wyjaśnienia pojęcia „podróż…

    08.04.2022.

    Obecnie procedowana jest nowelizacja przepisów, która ma umożliwić badanie alkomatem w pracy przez samych pracodawców. W 2022 roku trwając w dalszym ciągu prace nad tą zmianą. Aktualnie pracodawca nie ma takiej możliwości tj. nie może samodzielnie sprawdzić czy jego pracownik jest pijany w pracy, niezależnie od tego czy mówimy o kontroli prewencyjnej czy o uzasadnionym podejrzeniu, że pracownik pod wpływem alkoholu…