Spadek z zagranicy a podatek

Otrzymany spadek z zagranicy może rodzić obowiązek zapłaty podatku z tego tytułu, zarówno w kraju spadkodawcy, jak i w Polsce. W takiej sytuacji może dojść do tzw. podwójnego opodatkowania. Podatek od spadku zapłacony za granicą nie zwolni bowiem, co do zasady, spadkobiercy od jego zapłaty także w Polsce.

O tym kiedy powstaje obowiązek zapłaty takiego podatku na gruncie polskiej ustawy o podatku od spadków i darowizn opowiem Państwu w niniejszym artykule.

Uznanie zagranicznego spadku w Polsce

W pierwszej kolejności należy nadmienić, iż otrzymanie zagranicznego spadku wywołuje skutki prawne także w Polsce. Poza regulacjami polskimi zastosowanie mają w takim przypadku umowy międzynarodowe i rozporządzenia unijne, do których warto sięgnąć.

Jeżeli chodzi o sporządzenie testamentów to trzeba wiedzieć, że Polska jest stroną konwencji dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych, podpisanej w Hadze. Konwencja ta reguluje formy rozporządzeń testamentowych, które państwa sygnatariusze niniejszej konwencji uznają między sobą. Głównym warunkiem uznania zagranicznego testamentu jest, aby był on ważny zgodnie z prawem wewnętrznym państwa sygnatariusza, w którym powstał.

Ponadto Polskę wiążą również przepisy wynikające z rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego.

Udokumentowanie otrzymania zagranicznego spadku

Dokumentami potwierdzającymi nabycie zagranicznego spadku będą, co do zasady, dokumenty odpowiadające formą polskim dokumentom wydawanym w takich sytuacjach. Do dokumentów, na podstawie których następuje potwierdzenia nabycia praw do spadku są:

• postanowienie sądowe o stwierdzeniu nabycia spadku oraz
• wydany przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia.

Specjalne regulacje będą dotyczyły nabycia spadku za granicą ale w kraju członkowskim UE. Przepisy unijne przewidują bowiem możliwość otrzymania europejskiego poświadczenia spadkowego. Dokument taki wydaje zainteresowanemu właściwy organ kraju, w którym toczy się  sprawa spadkowa. Zaletą otrzymania takiego dokumentu jest jego skuteczność na terytorium całej Unii Europejskiej, niezależnie od kraju jego wydania.

Odrzucenie zagranicznego spadku

Obowiązujące regulacje prawne stwarzają również możliwość odrzucenia zagranicznego spadku. Takie odrzucenie jest skuteczne dopiero wówczas, gdy właściwie sporządzone oświadczenie na ten temat, dotrze do sądu przed którym toczy się postępowanie spadkowe. Takie oświadczenie powinno być oczywiście w odpowiedni sposób poświadczone urzędowo.

Na mocy przepisów unijnych takie oświadczenie o chęci odrzucenia zagranicznego spadku można złożyć także w sądzie krajowym, który przekaże niniejsze oświadczenie sądowi w innym kraju Unii Europejskiej, przed którym toczy się sprawa spadkowa.

Szczególne regulacje dotyczą także odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci, o czym należy pamiętać.

Podatek od spadków i darowizn

Polska ustawa o podatku od spadków i darowizn reguluje sytuacje, w których otrzymanie spadku jest opodatkowane, jak i zwolnione z tego obowiązku. Zwolnienia z opodatkowania mają zarówno charakter przedmiotowy, jak i podmiotowy. W praktyce zastosowany przez ustawodawcę podział na zwolnienia przedmiotowe i podmiotowe niejednokrotnie nastręcza wiele wątpliwości w zakresie możliwości niezapłacenia przedmiotowego podatku od spadków i darowizn.

Tym niemniej warto wskazać, iż osobami zwolnionymi od obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn są: małżonek, wstępni, zstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym oraz macocha. Warunkiem niezapłacenia podatku jest jednak poinformowanie o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego we właściwym terminie. W przypadku nie poinformowania naczelnika urzędu skarbowego we właściwym terminie przywołane wyżej osoby będą zobowiązane do zapłaty podatku od spadków i darowizn na zasadach ogólnych, przewidzianych w ustawie, bądź będą musiały udowodnić że uchybienie terminowi miało miejsce bez ich winy.

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn przewidują również kwoty wolne od opodatkowania, dla określonych grup podatkowych. Kwoty te wynoszą:

• 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
• 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
• 5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Przekroczenie każdej z wyżej wymienionych kwot rodzi po stronie osoby zaliczającej się do danej grupy podatkowej obowiązek zapłaty podatku w przewidzianej ustawą wysokości. Podstawowe stawki omawianego podatku wynoszą kolejno: 3%, 7% i 12%.

W tym miejscu warto także wspomnieć, iż poinformowanie naczelnika urzędu skarbowego o nabyciu spadku należy złożyć na specjalnie do tego celu przewidzianych formularzach urzędowych: SD-Z2 lub SD-3. W jakich przypadkach należy złożyć każdy z tych druków opisałam Państw w innym wpisie na moim blogu.

Obowiązek zapłaty podatku od zagranicznego spadku

Z podwójnym opodatkowaniem zagranicznego spadku mamy do czynienia wówczas, gdy z powodu jego otrzymania, musimy zapłacić podatek w kraju spadkodawcy, jak i w Polsce. Powyższe wynika z braku rozwiązań prawnych w tym zakresie, tak w prawie międzynarodowym (w tym unijnym), jak też krajowym. Polska zawarła tylko 3 umowy międzynarodowe w tym przedmiocie, które i tak mają dość ograniczony zasięg.

Na problem ten zwracał uwagę nawet Rzecznik Praw Obywatelskich, który w odpowiedzi na swoje wystąpienie otrzymał od Ministerstwa Finansów odpowiedź, iż obecnie nie jest brane pod uwagę wprowadzenie ulgi, która pomniejszałaby polski podatek od spadków i darowizn o podatek zapłacony za granicą. Jako powód braku możliwości wprowadzenia takiej ulgi Ministerstwo Finansów wskazało ewentualne pomniejszenie wpływów do jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto uznano, że pozbawienie wpływów do budżetu wyłącznie po polskiej stronie, przy pozostawieniu możliwości pobierania podatku w innych państwach, jest niezasadne. Warto wiedzieć, iż Komisja Europejska również nie pracuje nad harmonizacją przepisów dotyczących opodatkowania spadków i darowizn,
a ewentualna chęć zapobieżenia takiemu podwójnemu opodatkowaniu leży obecnie wyłącznie w gestii państw członkowskich, które obecnie nie zawierają między sobą umów w tym zakresie. 

Brak rozwiązań prawnych w przedmiocie unikania podwójnego opodatkowania spadków i darowizn prowadzi zatem do wniosku, iż w przypadku otrzymania zagranicznego spadku, spadkobierca musi zapłacić podatek na warunkach przewidzianych w prawie krajowym spadkodawcy, jak i zgodnie z zasadami określonymi w polskiej ustawie o podatku od spadków i darowizn.

Podwójne opodatkowanie spadku z zagranicy

Kogo zatem dotyczyć będzie obowiązek podwójnego opodatkowania spadku? Z obowiązkiem takim muszą się liczyć, zgodnie z polską ustawą, dwie grupy podmiotów. Pierwsza grupa podmiotów to obywatele polscy, niezależnie od miejsca zamieszkania. Zarówno wówczas gdy mieszkają w kraju, jak i za granicą. Druga grupa podmiotów to ci, którzy w chwili nabycia spadku mają miejsce stałego zamieszkania na terenie polski. W tym przypadku nie ma znaczenia czy spadkobierca ma obywatelstwo polskie czy też nie. Cudzoziemcy, którzy stale zamieszkają na terytorium RP mają co do zasady obowiązek zapłaty podatku od zagranicznego podatku w Polsce.

Unikniecie podwójnego opodatkowania spadku z zagranicy

Bardzo często jestem pytana czy otrzymany spadek z zagranicy zawsze powoduje, że zapłacimy podatek podwójnie. Wyjaśniam zatem, że nie będzie tak w każdym możliwym przypadku. Trzeba bowiem po pierwsze wziąć pod uwagę regulacje dwóch systemów prawnych tj. kraju zamieszkania spadkodawcy i regulacje polskie. Poza tym, w wielu przypadkach jest możliwość skorzystania z ulg pomimo, że podwójne opodatkowanie wystąpi, a to w efekcie powodować będzie, że spadkobierca podatku nie zapłaci.

Podsumowując, otrzymany spadek z zagranicy rodzi konsekwencje w postaci podwójnego opodatkowania. Nie zawsze jednak będzie tak, że spadkobierca zapłaci podatek od spadku w kraju i za granicą.