Tytułem wstępu jedynie wskażę, że działalność nierejestrowana to to samo co działalność nieewidencjonowana czy nierejestrowa. Jest to typ aktywności zawodowej, która nie wymaga zakładania działalności gospodarczej. Z obserwacji rynku mogę stwierdzić, że w ten sposób dorabia sobie wiele osób do tzw. etatu, ale wciąż rodzi ona wiele pytań i wątpliwości. Dlatego w formie najczęstszych pytań i odpowiedzi spróbuję dokładniej wyjaśnić czym jest działalność nierejestrowana.
Jak długo można prowadzić działalność nierejestrowaną?
Przepisy nie ograniczają długości prowadzenia działalności nierejestrowanej. Może być to zarówno kilka miesięcy, jak i lat. To, że brak jest ograniczeń w postaci jednostki czasu nie oznacza jednak, że działalność taką można prowadzić całe życie bo tak nie jest. Działalność nierejestrowa może być prowadzona tak długo aż zostanie przekroczony limit przychodów wynoszących 75% minimalnego wynagrodzenia. Po jego przekroczeniu działalności już prowadzić nie można.
Czy cudzoziemiec może prowadzić działalność nierejestrowaną?
Tak, cudzoziemiec może prowadzić w Polsce działalność nierejestrowaną. W ostatnim czasie nieco ta możliwość została ograniczona poprzez zmiany w zakresie zatrudniania cudzoziemców, a mianowicie począwszy od czerwca 2025 r. cudzoziemiec może wykonywać w Polsce działalność nierejestrowaną, o ile przebywa w Polsce legalnie czyli ma ważny tytuł pobytowy. Nie dotyczy to obywateli Unii Europejskiej bo ci mogą prowadzić działalność nieewidencjonowaną tak samo jak obywatele Polski.
Czy można rozliczać najem w ramach działalności nierejestrowanej?
Nie jest to możliwe. Najem stanowi odrębne źródło przychodów o jakim mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody z najmu poza działalnością gospodarczą podlegają opodatkowaniu tylko ryczałtem ewidencjonowanym. Nie podlegają opodatkowaniu tak jak przychody z działalności nierejestrowanej.
Czy prowadząc działalność nierejestrowaną można kogoś zatrudnić?
Oczywiście, że można zatrudnić zarówno pracownika, jak np. zleceniobiorcę. Zatrudnienie pracownika nie będzie raczej opłacalne i rodzi wiele obowiązków w zakresie ZUS chociażby. Tym niemniej można zatrudniać pracowników na umowę o pracę bo prawo tego nie zabrania. Można także zawierać umowy cywilnoprawne jak umowa zlecenie, o dzieło, umowa agencyjna.
Czy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną płaci VAT?
Osoba, która prowadzi działalność nierejestrowaną może płacić VAT. Z reguły osoby prowadzące działalność nierejestrowaną korzystają ze zwolnienia podmiotowego w podatku od towarów i usług ale są pewne grupy podatników, które od pierwszej złotówki obrotu będą musiały VAT zapłacić. Są to osoby świadczące usługi:
- prawnicze,
- w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
- jubilerskie,
- ściągania długów, w tym factoringu.
Poza tym sprzedaż niektórych towarów w ramach działalności nieewidencjonowanej także będzie rodzić obowiązek zapłaty podatku VAT. Mam tu na myśli sprzedaż:
- wyrobów tytoniowych;
- preparatów kosmetycznych i toaletowych;
- komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych;
- urządzeń elektrycznych;
- maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych;
- części i akcesoriów do pojazdów samochodowych i motocykli.
Czy urząd skarbowy sprawdza działalność nierejestrowaną?
Tak, urząd może kontrolować zarówno przychody, jak i wydatki osoby prowadzącej działalność nieewidencjonowaną. Przypomnę, że w PIT-36 mamy obowiązek wykazać czy to dochód czy stratę z działalności nierejestrowanej. To co tam wskażemy może być przedmiotem kontroli skarbowej. Warto zatem zadbać o to aby mieć dokumenty potwierdzające poniesione wydatki i starannie prowadzić ewidencję przychodów.
Działalność nierejestrowana jak wystawić fakturę?
Przede wszystkim osoba prowadząca działalność rejestrowana, jeżeli jest podatnikiem zwolnionym z VAT, nie ma obowiązkuwystawiania faktur. Jeżeli jednak kontrahent:
- żąda wystawienia faktury i
- żądanie to zgłasza w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca,
w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty to prowadzący działalność nierejestrowaną musi taką fakturę wystawić (patrz art. 106 b ust 3 pkt 2 ustawy VAT).
W fakturze należy wskazać swój NIP. Trzeba też pamiętać o przechowywaniu wystawionej faktury przez kolejne 5 lat.
Na koniec tylko wspomnę, że od 2026 r. czekają nas zmiany w prowadzeniu działalności nierejestrowanej, a o tym napiszę Państwu w kolejnym wpisie.
