Opodatkowanie gruntów podatkiem od nieruchomości i podatkiem rolnym

Nieruchomości gruntowe mogą podlegać opodatkowaniu bądź podatkiem od nieruchomości bądź podatkiem rolnym albo podatkiem leśnym, w zależności od ich charakteru, a czasem sposobu ich wykorzystywania. Opodatkowanie podatkiem rolnym uregulowane jest w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, zaś opodatkowanie gruntów rolnych, w tym stanowiących gospodarstwo rolne, reguluje ustawa o podatku rolnym.
Niniejszy wpis przybliży Państwu zasady opodatkowania nieruchomości każdym z tych podatków.

Podatek od nieruchomości
Zgodnie z zapisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, podatkowi od nieruchomości podlegają grunty, budynki i ich części oraz budowle i ich części związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Można wskazać, że ogólną regułą jest ta, że podatkowi od nieruchomości podlegają wszystkie grunty, chyba że są one opodatkowane podatkiem rolnym lub leśnym. I tak, art. 2 ust 2 ustawy wyłącza z opodatkowania tym podatkiem użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Co do zasady zatem, jeżeli w posiadaniu przedsiębiorcy są użytki rolne lub lasy, to podlegają one opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, chyba że na prowadzenie działalności gospodarczej nie są zajęte.
W orzecznictwie zwraca się uwagę, że użyte w ustawie pojęcia “związane z prowadzeniem działalności gospodarczej” i “zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej” nie są tożsame. Grunt zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej zawsze będzie gruntem związanym z prowadzeniem tej działalności, natomiast grunt związany z prowadzeniem działalności gospodarczej nie zawsze będzie gruntem zajętym na prowadzenie działalności gospodarczej (tak wyrok NSA z dnia 29 kwietnia 2020 r., wydany w sprawie o sygn.akt II FSK 2598/19). Przez pojęcie gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, należy bowiem rozumieć faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących dokonanie zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, bądź też działań zmierzających do uzyskania zakładanego rezultatu. Oznacza to, że samo posiadanie gruntów przez przedsiębiorcę nie jest wystarczające do uznania, że grunty te są zajęte na działalność gospodarczą, aby tak było przedsiębiorca musi rzeczywiście wykorzystywać te grunty na potrzeby prowadzenia działalności. Jednocześnie na gruncie takim wyłączone musi być prowadzenie działalności rolniczej czy leśnej.
Jako kryterium rozróżnienia pomiędzy podatkiem od nieruchomości a podatkiem rolnym czy leśnym przyjęto klasyfikację danego gruntu w ewidencji gruntów i budynków, przy czym zasadnicze znaczenie ma uznanie gruntu za użytek rolny (patrz wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2020 r., sygn.akt II FSK 644/20). Dane zamieszczone w ewidencji gruntów i budynków mają dla organów podatkowych charakter wiążący. Jeżeli dane z ewidencji wskazują, że grunt ma charakter rolny bądź leśny nie podlega on opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Dopiero gdy dany grunt nie został w ewidencji gruntów i budynków sklasyfikowany jako użytek rolny czy też las, może podlegać podatkowi od nieruchomości pod warunkiem, iż nie jest objęty wyłączeniem czy zwolnieniem, o których mowa w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.
Reasumując, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Grunty posiadające inne oznaczenie w ewidencji gruntów i budynków niż symbol „Ls” i opisane poniżej w części dotyczącej podatku rolnego są przedmiotem podatku od nieruchomości.

Podatek rolny od gruntów rolnych
Z kolei, wszystkie użytki rolne niezależnie od tego czy wchodzą w skład gospodarstwa rolnego czy też nie podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym. Art. 1 ustawy o podatku rolnym stanowi bowiem, że grunty te podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym o ile nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.
Określeniu czy mamy do czynienia z gruntem rolnym służy § 68 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29.03.2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Według jego treści użytki rolne to: grunty orne, oznaczone symbolem – R, sady, oznaczone symbolem – S, łąki trwałe, oznaczone symbolem – Ł, pastwiska trwałe, oznaczone symbolem – Ps, grunty rolne zabudowane, oznaczone symbolem – Br, grunty pod stawami, oznaczone symbolem – Wsr, grunty pod rowami, oznaczone symbolem – W oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, oznaczone symbolem – Lzr.
Podobnie, jak w przypadku opodatkowania podatkiem od nieruchomości, decydujące znaczenia dla klasyfikacji gruntów jako podlegających podatkowi rolnemu mają dane z ewidencji gruntów i budynków. Nie ma zaś znaczenia powierzchnia tych gruntów. Płatnikiem podatku od użytków rolnych będzie zatem także przedsiębiorca o ile nie będą one przez niego wykorzystywane dla potrzeb działalności gospodarczej. W momencie bowiem kiedy grunty te zostaną zajęte na potrzeby związane z prowadzeniem działalności gospodarczej będą już opodatkowane podatkiem od nieruchomości.

Opodatkowanie gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego
Grunty wchodzące w skład gospodarstwa rolnego podlegają oczywiście opodatkowaniu podatkiem rolnym. Zgodnie z ustawą o podatku rolnym, konkretnie stosownie do art. 2 ust 1 za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. Gospodarstwo rolne tworzą grunty będące własnością lub w posiadaniu jednej osoby, położone na dowolnym obszarze, także wówczas, gdy nie istnieje pomiędzy nimi żadna więź ekonomiczna, oraz nawet wówczas, gdy z uwagi na ich położenie (np. w różnych gminach) nie mogą one stanowić zorganizowanej całości (patrz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 4 października 2017 r., sygn.akt I SA/Go 291/17).
To czy grunt wchodzi w skład gospodarstwa czy nie przekłada się jednak na podstawę opodatkowania i wysokość należnego podatku. W przypadku powierzchni gruntów, spełniających pojęcie gruntu gospodarstwa rolnego, podstawą opodatkowania nie jest już powierzchnia wynikająca z ewidencji gruntów i budynków, podstawę tę określa się według hektarów przeliczeniowych. Innymi słowy, podstawę opodatkowania podatkiem rolnym dla gruntów gospodarstw rolnych stanowi liczba hektarów przeliczeniowych, natomiast dla pozostałych gruntów – liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.
W myśl treści art. 6 ustawy podatek rolny za rok podatkowy wynosi:
1) od 1 ha przeliczeniowego gruntów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 – równowartość pieniężną 2,5 q żyta,
2) od 1 ha gruntów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 – równowartość pieniężną 5 q żyta
– obliczone według średniej ceny skupu żyta za 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy.
Stosownie do treści komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 19 października 2020 r. w sprawie średniej ceny skupu żyta za okres 11 kwartałów będącej podstawą do ustalenia podatku na 2021 rok cena ta wynosi 58,55 zł za 1 dt.

Tym samym wysokość podatku rolnego od gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego jest znacznie niższa, co do zasady dwukrotnie niższa, niż od gruntów nie stanowiących przedsiębiorstwa.

W Polsce grunty mogą być opodatkowane jednym z trzech podatków tj. podatkiem od nieruchomości, rolnym nazywanym czasem potocznie jako podatek od ziemi rolnej lub leśnym. Nie jest przy tym możliwe opodatkowanie gruntu więcej niż jednemu ze wskazanych podatków, każdorazowo grunt podlegać będzie opodatkowaniu tylko jednym ze wskazanych podatków. Jeżeli zatem ustalimy, że nieruchomość gruntowa podlega podatkowi rolnemu to nie może podlegać już opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.