1. Strona główna
  2. /
  3. Prawo cywilne
  4. /
  5. Prawo spadkowe
  6. /
  7. Uzupełniający podział majątku wspólnego...

Uzupełniający podział majątku wspólnego bądź dział spadku

Z różnych przyczyn może się zdarzyć, że podział majątku byłych już małżonków czy też masy spadkowej nie objął wszystkich składników majątkowych. Może mieć to miejsce zarówno w przypadku dokonywania zgodnego podziału poza postępowaniem sądowym, jak i w rezultacie toczącego się postępowania sądowego choć to ostatnie – z założenia – powinno objąć cały majątek dorobkowy małżonków bądź też cały spadek.
Jeżeli nie dokonano podziału całego majątku możliwy jest późniejszy, uzupełniający podział składników majątku.

Kiedy dopuszczalny jest uzupełniający podział majątku/dział spadku
Uzupełniający podział majątku wspólnego bądź odpowiednio działu spadku jest możliwy w kilku sytuacjach tj. wówczas gdy:
1) ex małżonkowie lub spadkobiercy dokonali umownego podziału majątku lub działu spadku tylko co do części ich majątku czy odpowiednio spadku;
2) sąd dokonał działu częściowego;
3) sąd, nie objął postanowieniem całego majątku wchodzącego w skład spadku.
Pierwsza sytuacja należy do dość częstych w praktyce. Przede wszystkim bowiem wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 1038 kodeksu cywilnego o ile sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek, a tylko z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku, o tyle umowny dział spadku może bez żadnych dodatkowych warunków być ograniczony do części spadku. Identyczna reguła z mocy art. 46 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ma zastosowanie do podziału majątku dorobkowego byłych małżonków. Częstokroć strony dokonujące podziału majątku/działu spadku poza postępowaniem sądowym, z powodu nieznajomości prawa czy też pewnych faktów nie obejmują czynnością tą wszystkich składników majątkowych. W swojej praktyce zdarzało mi się, że byli małżonkowie nie podzieli pomiędzy sobą środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym każdego z małżonków czy też wspólne środki na rachunku bankowym prowadzonym na nazwisko tylko jednego z małżonków ujawniły się już po podziale majątku. W takiej czy podobnych sytuacjach nie ma przeszkód aby dokonać ponownie umownego bądź sądowego podziału majątku pomiędzy byłymi małżonkami.
Inną sytuacją będzie taka, w której sąd uznając, że istnieją ważne powody ograniczył podział majątku czy też działu spadku do części majątku wspólnego i ewidentnie część masy majątkowej nigdy nie podlegała podziałowi. W takiej sytuacji nie ma przeszkód w zakresie dokonania podziału uzupełniającego. Nie ma bowiem żadnych wątpliwości w judykaturze, że dopuszczalne jest wydawanie postanowień uzupełniających w sytuacjach, w których prawomocne postanowienie o podziale majątku wspólnego z jakiś powodów nie objęło wszystkich istotnych składników (tak np. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 lipca 1983 r., IV CR 282/83).
Bywają również przypadki, w których sąd dokonujący podziału majątku wspólnego bądź działu spadku z różnych powodów, niezamierzonych – jak ma to miejsce w przypadku działu częściowego, nie uwzględni w ogóle w toczącym się postępowaniu jakiegoś składnika majątkowego, najczęściej wówczas gdy jego istnienie nie zostanie w ogóle w trakcie postępowania ujawnione.

Niedopuszczalność podziału uzupełniającego
Praktyka notuje przypadki, w których pomimo niedokonania przez sąd podziału jakiegoś składnika majątkowego, tryb uzupełniającego podziału co do tego składnika nie będzie możliwy. Przechodząc do konkretów wyjaśniam, iż jeżeli w trakcie postępowania działowego ujawniono ten składnik majątkowy ale w sentencji postanowienia sąd nie wskazał go i nie zawarł konkretnego rozstrzygnięcia o sposobie jego podziału, a z analizy jego stanowiska zawartego w uzasadnieniu postanowienia wynika, że nie uznał tego składnika za składnik majątku wspólnego – to właściwym środkiem zwalczania tej sytuacji jest apelacja, nie zaś wniosek o uzupełniający podział majątku wspólnego (tak postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 października 2010 r., sygn.akt II Ca 659/10). Zaś w sytuacji gdy sąd wydając w postępowaniu o dział spadku postanowienie wstępne nie rozstrzygnął w sentencji, czy niektóre przedmioty należą do spadku, uczestnik postępowania może żądać uzupełnienia postanowienia wstępnego na zasadach ogólnych (por. uchwałę Sądu Najwyższego w sprawie z dnia 12 listopada 1974 r., sygn.akt III CZP 69/74).
Reasumując, uzupełniający podział majątku czy dział spadku nie może mieć miejsca wówczas gdy sąd w sposób celowy pominął dany składnik majątku w sentencji postanowienia ponieważ uznał, że nie należy on do wspólnej masy majątkowej.

Czas na przeprowadzenie podziału uzupełniającego
Nawet jeżeli wcześniejszy umowny bądź sądowy podział majątku dorobkowego lub dział spadku miał miejsce wiele lat temu nie ma przeszkód do dokonania podziału uzupełniającego. Każdy spadkobierca i odpowiednio ex małżonek może żądać podziału również w postępowaniu sądowym. Upływ czas nie uchyla bowiem ustawowego uprawnienia każdego ze współwłaściciela do żądania zniesienia współwłasności. Potwierdził to m.in. Sąd Najwyższy w treści postanowienia z dnia z dnia 26 kwietnia 2013 r., wydanego w sprawie o sygn.akt II CSK 546/12, orzekając, iż roszczenie o podział majątku wspólnego – w świetle art. 220, 1035 k.c. w związku z art. 46 k.r.o. – nie ulega przedawnieniu.

Pamiętać tym samym należy, że niezależnie od tego, z jakich przyczyn umowa ex małżonków/spadkobierców bądź prawomocne już postanowienie o podziale majątku wspólnego lub dziale spadku nie objęło wszystkich istotnych składników wspólnego majątku istnieje możliwość przeprowadzenia działu uzupełniającego tych składników.

Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w podobnej sprawie zapraszam do skorzystania z usług mojej Kancelarii. Szczegóły (koszt, zakres i termin realizacji usługi) można ustalić telefonicznie pod nr.: 694 433 846 w godzinach 07.00-20.00 lub za pośrednictwem e-mail: kancelaria@katarzynasiwiec.pl

    *Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych na warunkach określonych w podzakładce RODO

    Przeczytaj także

    04.12.2023.

    Zmiany w dziedziczeniu. Nowelizacja kodeksu cywilnego, która wchodzi w życie 15.11.2023 r. wprowadza kilka istotnych zmian dla osób dziedziczących spadki. Przede wszystkim teraz będą inne zasady dziedziczenia w sytuacji, gdy nie żyją dziadkowie spadkodawcy. Drugą zmianą, którą warto odnotować jest poszerzenie przypadków, w których spadkobierca może zostać uznany za niegodnego…

    23.07.2023.

    Jak podważyć testament. Spadkodawca, który chce rozporządzić swoim majątkiem, inaczej niż wynika to z ustawy, musi sporządzić testament. Testament taki może się okazać jednak ważny albo nieważny ponieważ będzie dotknięty wadą lub zostanie sporządzony w niewłaściwej formie. Przybliżę w niniejszym wpisie wybrane kwestie związane z możliwością podważania…

    28.05.2023.

    Odrzucenie spadku przez małoletniego to jedno z tych zagadnień, z którymi czasem muszą sobie radzić rodzice. Jak wygląda taka procedura, jaki jest w niej udział sądu, jaką formę powinno przybrać odrzucenie spadku i w jakim termin ma to nastąpić dowiecie się Państwo z niniejszego wpisu. Odrzucenie spadku przez małoletniego Podstawy materialno-prawne…

    19.05.2023.

    Często słyszę pytania o to jak zrzec się spadku, kiedy jest to możliwe, pod jakimi warunkami. Poniżej postaram się wyjaśnić czym jest zrzeczenie się spadku,  a czym jest zrzeczenie się dziedziczenia, w czym te instytucje są podobne, a czym się one od siebie różnią, niejednokrotnie są one bowiem mylone. Przede wszystkim…

    25.03.2023.

    Często słysząc o testamencie usłyszycie Państwo także takie pojęcie jak wydziedziczenie. Instytucja ta jest szczegółowo uregulowana w kodeksie cywilnym i pociąga za sobą bardzo niekorzystne dla wydziedziczonego skutki. Z jakich przyczyn może nastąpić wydziedziczenie, jak tego dokonać i jakie konsekwencje się z tym wiążą dowiecie się Państwo…

    02.02.2023.

    Wiele osób, zwłaszcza w sytuacji gdy nie utrzymywali oni kontaktów ze spadkobiercą, a dowiaduje się, że może odziedziczyć spadek jest zainteresowanych tematyką taką jaką stanowi dziedziczenie długów. Jak to wygląda w praktyce, czy istnieje różnica w zależności od tego kiedy nastąpiła śmierć dłużnika, czy ma znaczenie kim był spadkodawca, kto dziedziczy długi, kiedy…

    03.01.2023.

    Aktualizacja wpisu 18.07.2024 Zachowek jest instytucją prawa spadkowego i najogólniej mówiąc ma za zadanie zabezpieczyć sytuację majątkową określonych członków najbliższej rodziny spadkodawcy w przypadku, w którym ten ostatni sam należycie by o to nie zadbał, a więc albo ustanowił w testamencie spadkobiercą inną osobą albo rozdysponował majątkiem poprzez dokonane darowizny jeszcze za życia. Zachowek przysługuje zarówno…